Σε αυτή την νέα σειρά άρθρων του Ινστιτούτου Ψυχολογίας και Υγείας (ΙΨΥ) θα βλέπουμε κάθε μήνα τα σημαντικότερα γεγονότα που συμβαίνουν στον κόσμο και αξίζει να μοιραστούμε μαζί σας! Γράφει η κλινική ψυχολόγος, Τάνια Αναγνωστοπούλου.
Διαδικτυακές εξομολογήσεις στο Facebook
Διαδικτυακές εξομολογήσεις στο Facebook… πόσο μας βοηθούν?
Γονείς και ειδικοί μιλούν στην «Κ» για τις ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις και το στρες που συνοδεύει την ανατροφή παιδιών σήμερα. Τα «όπλα» των σύγχρονων γονέων και οι παγίδες.
Από το σοκ και την απελπισία στην οργή και την περηφάνεια, Ουκρανοί πολίτες αφηγούνται στην «Κ» τους αδιανόητους μηχανισμούς επιβίωσης που πυροδοτεί η πολεμική συνθήκη. Πώς βίωσαν την εισβολή και πώς άλλαξαν οι ζωές τους.
«Θέλουμε να είμαστε διαφορετικοί» – Έφηβοι στις ΗΠΑ πετούν τα smartphones
«Η Λόγκαν Λέιν παράτησε το κινητό της τηλέφωνο. Αυτό άλλαξε τη ζωή της», γράφουν οι New York Times, παρουσιάζοντας το προφίλ της 17χρονης που «ηγείται του κινήματος για την απελευθέρωση από τα smartphones»
Το ανθρώπινο σώμα έχει πολύ μεγάλες αντοχές. Ωστόσο, χρειάζεται και ξεκούραση για να μπορέσουν τα κύτταρα να επανορθώσουν τις βλάβες που έχουν σημειωθεί και να ανακάμψουν από την ένταση. Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να ξεκουράσουμε το σώμα;
Τα μικρά διαλείμματα μέσα στη μέρα είναι πολύτιμα γιατί δίνουν στο σώμα τον χρόνο που χρειάζεται για να ανακάμψει.Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τους ουλτραδιανούς ρυθμούς, τα κύτταρα μπορούν και εργάζονται για περίπου 1 μιση ώρα, μετά χρειάζονται 15-20 λεπτά σε πιο ήρεμους ρυθμούς για να επανέλθουν. Επομένως κάθε 2-3 ώρες είναι καλό να κάνουμε κάτι πιο χαλαρωτικό.
Οι περισσότεροι θα αντιδράσουν λέγοντας: Πολύ ωραία όλα αυτά! Αλλά πού θα βρω τον χρόνο για μικρά διαλείμματα τη στιγμή που δεν παίρνω ανάσα όλη μέρα; Όπως αναφέρει η σχετική διαφήμιση « δεν θέλει κόπο, θέλει τρόπο»!
Αλτσχάιμερ: Η απλή εξέταση που το εντοπίζει με 90% ακρίβεια
Επιστήμονες στη Σουηδία βρήκαν μια πρωτοποριακή εξέταση εντοπισμού του Αλτσχάιμερ που είναι ήδη διαθέσιμη στις Ηνωμένες Πολιτείες και μπορεί σύντομα να εγκριθεί για χρήση και σε άλλες χώρες.
Φάρμακο για τη φλεγμονή υπόσχεται 20 επιπλέον χρόνια ζωής
Πρόκειται για ένα από τα δεκάδες μόρια της οικογένειας των ιντερλευκινών, ουσιών που απελευθερώνονται από κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και εμπλέκονται σε φλεγμονώδεις αντιδράσεις.
Μια νέα μελέτη διερεύνησε την πολύπλοκη αλληλεπίδραση γενετικών, σχετικών με τον τρόπο ζωής και παθολογικών παραγόντων στη γήρανση του εγκεφάλου με τη χρήση μαγνητικής τομογραφίας.
Η πρόταση του WWF Ελλάς – Η περιβαλλοντική οργάνωση κριτικάρει έντονα την κατεύθυνση του εθνικού σχεδίου που προκρίνει την καύση, μιλώντας για επικίνδυνη στροφή της Ελλάδας.
ι μεγάλες δασικές πυρκαγιές, ιδιαίτερα στην Αττική, μας φέρνουν σε απόγνωση και αμηχανία. Επικρατεί διάθεση πένθους και παραίτησης. Το θέμα θα συζητηθεί, για πολλοστή φορά, στη Βουλή τον Σεπτέμβριο, αλλά κανείς δεν περιμένει να γίνει σοφότερος.
Ζημιές δισεκατομμυρίων στην Ελλάδα λόγω της κλιματικής κρίσης
«Μετά την κρίση χρέους η Ελλάδα απειλείται τώρα από την κλιματική κρίση», γράφει η οικονομική επιθεώρηση Handelsblatt. Και μία τέτοια κρίση «θα αποτελέσει μία σοβαρή οικονομική δοκιμασία για την πιο χρεωμένη χώρα της Ευρώπης»
Ειρηνικός Ωκεανός: «Παγκόσμιο SOS» για την άνοδο της στάθμης του
Απειλείται ο ειρηνικός ωκεανός και τα νησιά του. Επιστημονική έκθεση που αποκαλύπτει ότι η στάθμη της θάλασσας στην περιοχή ανεβαίνει πολύ ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Τετραετής έρευνα του Lancet, με 50 κορυφαίους επιστήμονες και μαρτυρίες νέων απ’ όλο τον κόσμο που έχουν βιώσει ψυχικές ασθένειες, καταδεικνύει τους βασικούς υπαίτιους για την ανησυχητική υποχώρηση της ψυχικής υγείας των ανθρώπων 12-25 ετών.
Δυνατό ερέθισμα. Εύκολη τροφή. Φαντασίωση. Κατανάλωση. Ποια είναι η σαγήνη της πλατφόρμας που μαγνητίζει εκατομμύρια χρήστες σε όλο τον κόσμο; Ποιο είναι το εσωτερικό κενό που καλύπτει;
Σε αυτή την νέα σειρά άρθρων του Ινστιτούτου Ψυχολογίας και Υγείας (ΙΨΥ) θα βλέπουμε κάθε μήνα τα σημαντικότερα γεγονότα που συμβαίνουν στον κόσμο και αξίζει να μοιραστούμε μαζί σας! Γράφει η κλινική ψυχολόγος, Τάνια Αναγνωστοπούλου.
“Η κατάθλιψη δεν θα έπρεπε να είναι Ταμπού”
Στην Ελλάδα είναι τόσα πολλά τα νέα που μας κατακλύζουν για την πολιτική ζωή που επιλέξαμε να επικεντρωθούμε στη δήλωση του αρχηγού της Εθνικής Ελλάδας Τάσου Μπακασέτα για την κατάθλιψη με την οποία παλεύει: “Η κατάθλιψη δεν θα έπρεπε να είναι ταμπού».
Διαβάστε επίσης ένα εξαιρετικά κατατοπιστικό και πλούσιο σε πληροφορίες άρθρο σχετικά με τα «αρπακτικά» της ψηφιακής ζωής μας: Πώς και με ποιους μοιραζόμαστε ασυναίσθητα σε καθημερινή βάση τα προσωπικά δεδομένα μας.
Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι σε άλλα μέρη του κόσμου συνεχίζονται οι περιορισμοί εναντίον των γυναικών με ιδιαίτερα αυθαίρετο και αυταρχικό τρόπο όπως φαίνεται στο άρθρο με τίτλο “Το κλεμμένο μέλλον”.
Στην πιο ταλαιπωρημένη γωνιά του πλανήτη για το 2022, την Ουκρανία, διαβάζουμε για τον τρόπο με τον οποίο οι Ουκρανοί ζουν χωρίς ρεύμα και θέρμανση, επινοώντας τρόπους επιβίωσης.
Στις επιστήμες εξακολουθούμε να διαβάζουμε τις αρνητικές επιπτώσεις της περιβαλλοντικής καταστροφής μέσα από το άρθρο με τον προκλητικό τίτλο “Πόσα εκατομμύρια μπουκάλια έχετε αναπνεύσει;”
Εντυπωσιακά ευρήματα αναφέρει η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Κρήτης σχετικά με τον μοριακό μηχανισμό που ρυθμίζει τη γήρανση και την αναπαραγωγή.
Κλείνουμε με το διάστημα και την ανίχνευση της πιο μακρινής μαύρης τρύπας που «καταπίνει» άστρο ενώ παράλληλα, στέλνει έναν τρομερά φωτεινό πίδακα ακτινοβολίας προς τον πλανήτη μας.
Σε αυτή την νέα σειρά άρθρων του Ινστιτούτου Ψυχολογίας και Υγείας (ΙΨΥ) θα βλέπουμε κάθε μήνα τα σημαντικότερα γεγονότα που συμβαίνουν στον κόσμο και αξίζει να μοιραστούμε μαζί σας! Σταχυολογεί η κλινική ψυχολόγος, Τάνια Αναγνωστοπούλου.
Σε μια γυναικοκτονία δεν χάνει τη ζωή της μόνο η γυναίκα, τη χάνουν και τα παιδιά της! Το πένθος σημαδεύει την απώλεια της μητέρας τους αλλά και την απώλεια του πατέρα τους. Είναι πλέον δολοφόνος και θα παραμείνει στη φυλακή. Επιπλέον, σημαδεύει και την απώλεια της παιδικής τους ηλικίας, εφόσον δεν είναι δυνατόν να παραμείνουν παιδιά.
Σε αυτά προστίθεται και ο θόρυβος από τα αστυνομικά δελτία, τα ΜΜΕ, ο σχολικός και κοινωνικός στιγματισμός. Πολλά ερωτήματα τα βασανίζουν και δεν ξέρουν με ποιον να τα συζητήσουν.
Δεν είναι τόσο θέμα των ‘ειδικών’ αυτά τα παιδιά, όσο του σχολείου και της ευρύτερης κοινότητας. Χρειάζεται να τα αγκαλιάσουμε, η αποδοχή των συμμαθητών τους και των δασκάλων τους είναι βάλσαμο για αυτά. Υπάρχουν ψυχολόγοι στα σχολεία, εξειδικευμένοι φορείς όπως η Μέριμνα, τα Κέντρα Πρόληψης και τα Κέντρα Κοινότητας. Σε αυτά μπορούν να απευθυνθούν οι εκπαιδευτικοί και η οικογένεια για ενημέρωση και στήριξη. Τα παιδιά γυναικοκτονιών χρειάζονται στήριξη για πολλά-πολλά χρόνια, σε κάθε βήμα της ζωής τους.
Πως μπορούμε να βοηθήσουμε αυτά τα παιδιά;
Μπορούμε να πάρουμε απαντήσεις στον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να βοηθήσουμε αυτά τα παιδιά μέσα από το βιβλίο ‘Το πένθος στα παιδιά’ από τις εκδόσεις του Ινστιτούτου Ψυχολογίας και Υγείας. Στόχος του βιβλίου είναι να βοηθήσει ψυχολόγους, γονείς και εκπαιδευτικούς να προσεγγίσουν και να στηρίξουν τα παιδιά που βιώνουν μια σοβαρή απώλεια, όπως αυτή μιας γυναικοκτονίας. Επίσης ενημερώνει για το πώς να ευαισθητοποιήσουμε τα παιδιά σε ζητήματα απώλειας και πένθους, έτσι ώστε να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις μικρές και μεγάλες απώλειες της ζωής τους.
“Στην περίπτωση βίαιου θανάτου, το παιδί αποτυπώνει τρομαχτικές εικόνες στο μυαλό του και συχνά υποφέρει από εφιάλτες το βράδυ, βιώνει δηλαδή μια μετατραυματική διαταραχή. Ακόμη και το να ακούσει για έναν βίαιο θάνατο, χωρίς να έχει εκτεθεί στη σκηνή, αφήνει στο παιδί δυσάρεστες εικόνες. Γι’ αυτόν τον λόγο, είναι σημαντικό να ενθαρρύνουμε το παιδί να μιλήσει για αυτά που είδε και άκουσε και να αναφέρει με λεπτομέρειες τις εντυπώσεις που του άφησε το τραυματικό γεγονός (Pynoos et al., 1987).
Σε περίπτωση ανθρωποκτονίας, τα παιδιά θέτουν δύσκολες ερωτήσεις. Μία από αυτές είναι «Υπέφερε;». Συχνά, επίσης, ρωτάνε «Τρόμαξε;». Σε αυτά τα ερωτήματα μπορούμε να απαντήσουμε: «Εάν πόνεσε, ήταν μόνο για λίγο και μετά όλα ηρέμησαν και δεν φοβόταν καθόλου», όπως επίσης και «Δεν είμαι σίγουρος/η, αλλά ξέρω πως όσο και αν τρόμαξε, δεν κράτησε πολύ και γνώριζε ότι εμείς τον/την αγαπάμε πολύ» (J. Johnson, 1999, σελ. 40).
Μια ιδιαίτερη περίπτωση είναι όταν ο πατέρας σκοτώνει τη μητέρα του παιδιού. Η Dora Black ( 1996), η οποία μελέτησε περισσότερες από 100 τέτοιες περιπτώσεις, αναφέρεται στην ιδιαίτερη προσοχή και εμπειρογνωμοσύνη που απαιτείται για την πρώιμη παρέμβαση κατά την εμφάνιση μετατραυματικής διαταραχής στο παιδί, καθώς και για την ένταξή του σε ένα ασφαλές συγγενικό περιβάλλον, στο οποίο οι συγγενείς θα μπορούν να έχουν άμεση συμβουλευτική όσον αφορά τη φροντίδα του. Άλλα ζητήματα αφορούν την ψυχολογική στήριξη του παιδιού σε περίπτωση που κληθεί να καταθέσει στο δικαστήριο ως μάρτυρας, ώστε να μη τραυματιστεί ψυχικά από τη διαδικασία, καθώς και την προστασία του από την πίεση των συγγενών να προσχωρήσει στις θέσεις της μιας πλευράς έναντι της άλλης.”
Μέχρι πρότινος, το πένθος το κρύβαμε, το αρνιόμασταν και το αποφεύγαμε. Πιστεύαμε πως αν μιλήσουμε γι’ αυτό, εκείνο παίρνει δύναμη, βγάζει κι άλλα κεφάλια και το σπαθί που έχουμε στη φαρέτρα μας πως δεν αρκεί.
Δεν ήταν μόνο ο πόνος του βαθύς, ήταν και μια παράδοξη ντροπή που το συνόδευε. Λες και ήμασταν οι μοναδικοί με το αντίστοιχο βίωμα. Λες και αυτή η μοναξιά στο βίωμα μας έκανε αλλόκοτους, καταραμένους. Λες και δεν συμβαίνει εκ των πραγμάτων στις ζωές όλων μας. Το πένθος, όλων των ειδών των απωλειών, επικοινωνούνταν πίσω από κλειστές πόρτες. Πόρτες οικιών ανθρώπων και θεραπευτών που ερμητικά κρατούσαν τα επτασφράγιστα μυστικά του πόνου που ξεπρόβαλε. Κλείνοντας την πόρτα, έπρεπε όλα αυτά να μείνουν εκεί, έπρεπε να φαινόμαστε ατρόμητοι πίσω από τις μακιγιαρισμένες μάσκες μας. Να ξορκίσουμε το κακό επειδή δεν μιλάμε γι’ αυτό.
Και τώρα ξάφνου το πένθος είναι παντού. Αδύνατον να κλειδαμπαρωθούν οι πόρτες, ανέφικτο να συγκρατηθούν τα δακρυσμένα μάτια και τα στόματα που μιλούν για τον πόνο της απώλειας, οποιαδήποτε απώλειας. Προφανώς και δεν μας αρέσει η νέα συνθήκη. Προφανώς και αναπολούμε την ελπίδα, συμβιβαζόμενοι ακόμα και με αυτή της μακιγιαρισμένης μάσκας. Προφανώς και είναι αδύνατο το βίωμα των συνεχών απωλειών και της επαφής με την πραγματικότητα. Αλλά να γυρίσουμε πού; Στη μοναξιά των κλειδαμπαρωμένων πορτών; Στην οδυνηρή πραγματικότητα χωρίς το μοίρασμα του βιώματος; Η απόλαυση θα έρθει, είναι άλλωστε μέρος της ροής. Αλλά πώς θα βιωθεί με ανοιχτές πληγές και με διαμελισμένα άκρα που η μοναξιά και η άρνηση θα τους έχουν προκαλέσει σηψαιμία;
Η ιστορία των ανθρώπων λέει πως το τραύμα προκαλείται κυρίως από την αδυναμία διαχείρισης του τραυματικού γεγονότος. Εκ των πραγμάτων η απώλεια είναι μια πληγή. Αλλά η πληγή που δεν φροντίζεται, που αιμορραγεί και που μένει ανοιχτή είναι κι αυτή που προκαλεί τις επιπλοκές. Το μοίρασμα του βιώματος και η έκφραση των συναισθημάτων παρέχουν οξυγόνο και γιατρειά.
Είναι σαν καθαρό νερό επάνω στην πληγή, η παρουσία του άλλου που γνωρίζει πώς είναι το βίωμα που ακούει. Μας μίλησε άλλωστε, πριν από λίγο, κι αυτός για τον δικό του πόνο. Και κάπως έτσι γινόμαστε πολλοί έξω από τις κλειδαμπάρωνες πόρτες. Και κάπως έτσι το πένθος που μιλιέται, ίσως και να νικιέται.
Το ανθρώπινο σώμα έχει πολύ μεγάλες αντοχές. Ωστόσο, χρειάζεται και ξεκούραση για να μπορέσουν τα κύτταρα να επανορθώσουν τις βλάβες που έχουν σημειωθεί και να ανακάμψουν από την ένταση. Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να ξεκουράσουμε το σώμα;
Τα μικρά διαλείμματα μέσα στη μέρα είναι πολύτιμα γιατί δίνουν στο σώμα τον χρόνο που χρειάζεται για να ανακάμψει.Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τους ουλτραδιανούς ρυθμούς, τα κύτταρα μπορούν και εργάζονται για περίπου 1 μιση ώρα, μετά χρειάζονται 15-20 λεπτά σε πιο ήρεμους ρυθμούς για να επανέλθουν. Επομένως κάθε 2-3 ώρες είναι καλό να κάνουμε κάτι πιο χαλαρωτικό.
Οι περισσότεροι θα αντιδράσουν λέγοντας: Πολύ ωραία όλα αυτά! Αλλά πού θα βρω τον χρόνο για μικρά διαλείμματα τη στιγμή που δεν παίρνω ανάσα όλη μέρα; Όπως αναφέρει η σχετική διαφήμιση « δεν θέλει κόπο, θέλει τρόπο»!
Αλτσχάιμερ: Η απλή εξέταση που το εντοπίζει με 90% ακρίβεια
Επιστήμονες στη Σουηδία βρήκαν μια πρωτοποριακή εξέταση εντοπισμού του Αλτσχάιμερ που είναι ήδη διαθέσιμη στις Ηνωμένες Πολιτείες και μπορεί σύντομα να εγκριθεί για χρήση και σε άλλες χώρες.
Φάρμακο για τη φλεγμονή υπόσχεται 20 επιπλέον χρόνια ζωής
Πρόκειται για ένα από τα δεκάδες μόρια της οικογένειας των ιντερλευκινών, ουσιών που απελευθερώνονται από κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και εμπλέκονται σε φλεγμονώδεις αντιδράσεις.
Μια νέα μελέτη διερεύνησε την πολύπλοκη αλληλεπίδραση γενετικών, σχετικών με τον τρόπο ζωής και παθολογικών παραγόντων στη γήρανση του εγκεφάλου με τη χρήση μαγνητικής τομογραφίας.
Η πρόταση του WWF Ελλάς – Η περιβαλλοντική οργάνωση κριτικάρει έντονα την κατεύθυνση του εθνικού σχεδίου που προκρίνει την καύση, μιλώντας για επικίνδυνη στροφή της Ελλάδας.
ι μεγάλες δασικές πυρκαγιές, ιδιαίτερα στην Αττική, μας φέρνουν σε απόγνωση και αμηχανία. Επικρατεί διάθεση πένθους και παραίτησης. Το θέμα θα συζητηθεί, για πολλοστή φορά, στη Βουλή τον Σεπτέμβριο, αλλά κανείς δεν περιμένει να γίνει σοφότερος.
Ζημιές δισεκατομμυρίων στην Ελλάδα λόγω της κλιματικής κρίσης
«Μετά την κρίση χρέους η Ελλάδα απειλείται τώρα από την κλιματική κρίση», γράφει η οικονομική επιθεώρηση Handelsblatt. Και μία τέτοια κρίση «θα αποτελέσει μία σοβαρή οικονομική δοκιμασία για την πιο χρεωμένη χώρα της Ευρώπης»
Ειρηνικός Ωκεανός: «Παγκόσμιο SOS» για την άνοδο της στάθμης του
Απειλείται ο ειρηνικός ωκεανός και τα νησιά του. Επιστημονική έκθεση που αποκαλύπτει ότι η στάθμη της θάλασσας στην περιοχή ανεβαίνει πολύ ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Τετραετής έρευνα του Lancet, με 50 κορυφαίους επιστήμονες και μαρτυρίες νέων απ’ όλο τον κόσμο που έχουν βιώσει ψυχικές ασθένειες, καταδεικνύει τους βασικούς υπαίτιους για την ανησυχητική υποχώρηση της ψυχικής υγείας των ανθρώπων 12-25 ετών.
Δυνατό ερέθισμα. Εύκολη τροφή. Φαντασίωση. Κατανάλωση. Ποια είναι η σαγήνη της πλατφόρμας που μαγνητίζει εκατομμύρια χρήστες σε όλο τον κόσμο; Ποιο είναι το εσωτερικό κενό που καλύπτει;
Σε αυτή την νέα σειρά άρθρων του Ινστιτούτου Ψυχολογίας και Υγείας (ΙΨΥ) θα βλέπουμε κάθε μήνα τα σημαντικότερα γεγονότα που συμβαίνουν στον κόσμο και αξίζει να μοιραστούμε μαζί σας! Γράφει η κλινική ψυχολόγος, Τάνια Αναγνωστοπούλου.
“Η κατάθλιψη δεν θα έπρεπε να είναι Ταμπού”
Στην Ελλάδα είναι τόσα πολλά τα νέα που μας κατακλύζουν για την πολιτική ζωή που επιλέξαμε να επικεντρωθούμε στη δήλωση του αρχηγού της Εθνικής Ελλάδας Τάσου Μπακασέτα για την κατάθλιψη με την οποία παλεύει: “Η κατάθλιψη δεν θα έπρεπε να είναι ταμπού».
Διαβάστε επίσης ένα εξαιρετικά κατατοπιστικό και πλούσιο σε πληροφορίες άρθρο σχετικά με τα «αρπακτικά» της ψηφιακής ζωής μας: Πώς και με ποιους μοιραζόμαστε ασυναίσθητα σε καθημερινή βάση τα προσωπικά δεδομένα μας.
Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι σε άλλα μέρη του κόσμου συνεχίζονται οι περιορισμοί εναντίον των γυναικών με ιδιαίτερα αυθαίρετο και αυταρχικό τρόπο όπως φαίνεται στο άρθρο με τίτλο “Το κλεμμένο μέλλον”.
Στην πιο ταλαιπωρημένη γωνιά του πλανήτη για το 2022, την Ουκρανία, διαβάζουμε για τον τρόπο με τον οποίο οι Ουκρανοί ζουν χωρίς ρεύμα και θέρμανση, επινοώντας τρόπους επιβίωσης.
Στις επιστήμες εξακολουθούμε να διαβάζουμε τις αρνητικές επιπτώσεις της περιβαλλοντικής καταστροφής μέσα από το άρθρο με τον προκλητικό τίτλο “Πόσα εκατομμύρια μπουκάλια έχετε αναπνεύσει;”
Εντυπωσιακά ευρήματα αναφέρει η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Κρήτης σχετικά με τον μοριακό μηχανισμό που ρυθμίζει τη γήρανση και την αναπαραγωγή.
Κλείνουμε με το διάστημα και την ανίχνευση της πιο μακρινής μαύρης τρύπας που «καταπίνει» άστρο ενώ παράλληλα, στέλνει έναν τρομερά φωτεινό πίδακα ακτινοβολίας προς τον πλανήτη μας.
Σε αυτή την νέα σειρά άρθρων του Ινστιτούτου Ψυχολογίας και Υγείας (ΙΨΥ) θα βλέπουμε κάθε μήνα τα σημαντικότερα γεγονότα που συμβαίνουν στον κόσμο και αξίζει να μοιραστούμε μαζί σας! Σταχυολογεί η κλινική ψυχολόγος, Τάνια Αναγνωστοπούλου.
Σε μια γυναικοκτονία δεν χάνει τη ζωή της μόνο η γυναίκα, τη χάνουν και τα παιδιά της! Το πένθος σημαδεύει την απώλεια της μητέρας τους αλλά και την απώλεια του πατέρα τους. Είναι πλέον δολοφόνος και θα παραμείνει στη φυλακή. Επιπλέον, σημαδεύει και την απώλεια της παιδικής τους ηλικίας, εφόσον δεν είναι δυνατόν να παραμείνουν παιδιά.
Σε αυτά προστίθεται και ο θόρυβος από τα αστυνομικά δελτία, τα ΜΜΕ, ο σχολικός και κοινωνικός στιγματισμός. Πολλά ερωτήματα τα βασανίζουν και δεν ξέρουν με ποιον να τα συζητήσουν.
Δεν είναι τόσο θέμα των ‘ειδικών’ αυτά τα παιδιά, όσο του σχολείου και της ευρύτερης κοινότητας. Χρειάζεται να τα αγκαλιάσουμε, η αποδοχή των συμμαθητών τους και των δασκάλων τους είναι βάλσαμο για αυτά. Υπάρχουν ψυχολόγοι στα σχολεία, εξειδικευμένοι φορείς όπως η Μέριμνα, τα Κέντρα Πρόληψης και τα Κέντρα Κοινότητας. Σε αυτά μπορούν να απευθυνθούν οι εκπαιδευτικοί και η οικογένεια για ενημέρωση και στήριξη. Τα παιδιά γυναικοκτονιών χρειάζονται στήριξη για πολλά-πολλά χρόνια, σε κάθε βήμα της ζωής τους.
Πως μπορούμε να βοηθήσουμε αυτά τα παιδιά;
Μπορούμε να πάρουμε απαντήσεις στον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να βοηθήσουμε αυτά τα παιδιά μέσα από το βιβλίο ‘Το πένθος στα παιδιά’ από τις εκδόσεις του Ινστιτούτου Ψυχολογίας και Υγείας. Στόχος του βιβλίου είναι να βοηθήσει ψυχολόγους, γονείς και εκπαιδευτικούς να προσεγγίσουν και να στηρίξουν τα παιδιά που βιώνουν μια σοβαρή απώλεια, όπως αυτή μιας γυναικοκτονίας. Επίσης ενημερώνει για το πώς να ευαισθητοποιήσουμε τα παιδιά σε ζητήματα απώλειας και πένθους, έτσι ώστε να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις μικρές και μεγάλες απώλειες της ζωής τους.
“Στην περίπτωση βίαιου θανάτου, το παιδί αποτυπώνει τρομαχτικές εικόνες στο μυαλό του και συχνά υποφέρει από εφιάλτες το βράδυ, βιώνει δηλαδή μια μετατραυματική διαταραχή. Ακόμη και το να ακούσει για έναν βίαιο θάνατο, χωρίς να έχει εκτεθεί στη σκηνή, αφήνει στο παιδί δυσάρεστες εικόνες. Γι’ αυτόν τον λόγο, είναι σημαντικό να ενθαρρύνουμε το παιδί να μιλήσει για αυτά που είδε και άκουσε και να αναφέρει με λεπτομέρειες τις εντυπώσεις που του άφησε το τραυματικό γεγονός (Pynoos et al., 1987).
Σε περίπτωση ανθρωποκτονίας, τα παιδιά θέτουν δύσκολες ερωτήσεις. Μία από αυτές είναι «Υπέφερε;». Συχνά, επίσης, ρωτάνε «Τρόμαξε;». Σε αυτά τα ερωτήματα μπορούμε να απαντήσουμε: «Εάν πόνεσε, ήταν μόνο για λίγο και μετά όλα ηρέμησαν και δεν φοβόταν καθόλου», όπως επίσης και «Δεν είμαι σίγουρος/η, αλλά ξέρω πως όσο και αν τρόμαξε, δεν κράτησε πολύ και γνώριζε ότι εμείς τον/την αγαπάμε πολύ» (J. Johnson, 1999, σελ. 40).
Μια ιδιαίτερη περίπτωση είναι όταν ο πατέρας σκοτώνει τη μητέρα του παιδιού. Η Dora Black ( 1996), η οποία μελέτησε περισσότερες από 100 τέτοιες περιπτώσεις, αναφέρεται στην ιδιαίτερη προσοχή και εμπειρογνωμοσύνη που απαιτείται για την πρώιμη παρέμβαση κατά την εμφάνιση μετατραυματικής διαταραχής στο παιδί, καθώς και για την ένταξή του σε ένα ασφαλές συγγενικό περιβάλλον, στο οποίο οι συγγενείς θα μπορούν να έχουν άμεση συμβουλευτική όσον αφορά τη φροντίδα του. Άλλα ζητήματα αφορούν την ψυχολογική στήριξη του παιδιού σε περίπτωση που κληθεί να καταθέσει στο δικαστήριο ως μάρτυρας, ώστε να μη τραυματιστεί ψυχικά από τη διαδικασία, καθώς και την προστασία του από την πίεση των συγγενών να προσχωρήσει στις θέσεις της μιας πλευράς έναντι της άλλης.”
Μέχρι πρότινος, το πένθος το κρύβαμε, το αρνιόμασταν και το αποφεύγαμε. Πιστεύαμε πως αν μιλήσουμε γι’ αυτό, εκείνο παίρνει δύναμη, βγάζει κι άλλα κεφάλια και το σπαθί που έχουμε στη φαρέτρα μας πως δεν αρκεί.
Δεν ήταν μόνο ο πόνος του βαθύς, ήταν και μια παράδοξη ντροπή που το συνόδευε. Λες και ήμασταν οι μοναδικοί με το αντίστοιχο βίωμα. Λες και αυτή η μοναξιά στο βίωμα μας έκανε αλλόκοτους, καταραμένους. Λες και δεν συμβαίνει εκ των πραγμάτων στις ζωές όλων μας. Το πένθος, όλων των ειδών των απωλειών, επικοινωνούνταν πίσω από κλειστές πόρτες. Πόρτες οικιών ανθρώπων και θεραπευτών που ερμητικά κρατούσαν τα επτασφράγιστα μυστικά του πόνου που ξεπρόβαλε. Κλείνοντας την πόρτα, έπρεπε όλα αυτά να μείνουν εκεί, έπρεπε να φαινόμαστε ατρόμητοι πίσω από τις μακιγιαρισμένες μάσκες μας. Να ξορκίσουμε το κακό επειδή δεν μιλάμε γι’ αυτό.
Και τώρα ξάφνου το πένθος είναι παντού. Αδύνατον να κλειδαμπαρωθούν οι πόρτες, ανέφικτο να συγκρατηθούν τα δακρυσμένα μάτια και τα στόματα που μιλούν για τον πόνο της απώλειας, οποιαδήποτε απώλειας. Προφανώς και δεν μας αρέσει η νέα συνθήκη. Προφανώς και αναπολούμε την ελπίδα, συμβιβαζόμενοι ακόμα και με αυτή της μακιγιαρισμένης μάσκας. Προφανώς και είναι αδύνατο το βίωμα των συνεχών απωλειών και της επαφής με την πραγματικότητα. Αλλά να γυρίσουμε πού; Στη μοναξιά των κλειδαμπαρωμένων πορτών; Στην οδυνηρή πραγματικότητα χωρίς το μοίρασμα του βιώματος; Η απόλαυση θα έρθει, είναι άλλωστε μέρος της ροής. Αλλά πώς θα βιωθεί με ανοιχτές πληγές και με διαμελισμένα άκρα που η μοναξιά και η άρνηση θα τους έχουν προκαλέσει σηψαιμία;
Η ιστορία των ανθρώπων λέει πως το τραύμα προκαλείται κυρίως από την αδυναμία διαχείρισης του τραυματικού γεγονότος. Εκ των πραγμάτων η απώλεια είναι μια πληγή. Αλλά η πληγή που δεν φροντίζεται, που αιμορραγεί και που μένει ανοιχτή είναι κι αυτή που προκαλεί τις επιπλοκές. Το μοίρασμα του βιώματος και η έκφραση των συναισθημάτων παρέχουν οξυγόνο και γιατρειά.
Είναι σαν καθαρό νερό επάνω στην πληγή, η παρουσία του άλλου που γνωρίζει πώς είναι το βίωμα που ακούει. Μας μίλησε άλλωστε, πριν από λίγο, κι αυτός για τον δικό του πόνο. Και κάπως έτσι γινόμαστε πολλοί έξω από τις κλειδαμπάρωνες πόρτες. Και κάπως έτσι το πένθος που μιλιέται, ίσως και να νικιέται.
Το ανθρώπινο σώμα έχει πολύ μεγάλες αντοχές. Ωστόσο, χρειάζεται και ξεκούραση για να μπορέσουν τα κύτταρα να επανορθώσουν τις βλάβες που έχουν σημειωθεί και να ανακάμψουν από την ένταση. Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να ξεκουράσουμε το σώμα;
Τα μικρά διαλείμματα μέσα στη μέρα είναι πολύτιμα γιατί δίνουν στο σώμα τον χρόνο που χρειάζεται για να ανακάμψει.Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τους ουλτραδιανούς ρυθμούς, τα κύτταρα μπορούν και εργάζονται για περίπου 1 μιση ώρα, μετά χρειάζονται 15-20 λεπτά σε πιο ήρεμους ρυθμούς για να επανέλθουν. Επομένως κάθε 2-3 ώρες είναι καλό να κάνουμε κάτι πιο χαλαρωτικό.
Οι περισσότεροι θα αντιδράσουν λέγοντας: Πολύ ωραία όλα αυτά! Αλλά πού θα βρω τον χρόνο για μικρά διαλείμματα τη στιγμή που δεν παίρνω ανάσα όλη μέρα; Όπως αναφέρει η σχετική διαφήμιση « δεν θέλει κόπο, θέλει τρόπο»!
Αλτσχάιμερ: Η απλή εξέταση που το εντοπίζει με 90% ακρίβεια
Επιστήμονες στη Σουηδία βρήκαν μια πρωτοποριακή εξέταση εντοπισμού του Αλτσχάιμερ που είναι ήδη διαθέσιμη στις Ηνωμένες Πολιτείες και μπορεί σύντομα να εγκριθεί για χρήση και σε άλλες χώρες.
Φάρμακο για τη φλεγμονή υπόσχεται 20 επιπλέον χρόνια ζωής
Πρόκειται για ένα από τα δεκάδες μόρια της οικογένειας των ιντερλευκινών, ουσιών που απελευθερώνονται από κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και εμπλέκονται σε φλεγμονώδεις αντιδράσεις.
Μια νέα μελέτη διερεύνησε την πολύπλοκη αλληλεπίδραση γενετικών, σχετικών με τον τρόπο ζωής και παθολογικών παραγόντων στη γήρανση του εγκεφάλου με τη χρήση μαγνητικής τομογραφίας.
Η πρόταση του WWF Ελλάς – Η περιβαλλοντική οργάνωση κριτικάρει έντονα την κατεύθυνση του εθνικού σχεδίου που προκρίνει την καύση, μιλώντας για επικίνδυνη στροφή της Ελλάδας.
ι μεγάλες δασικές πυρκαγιές, ιδιαίτερα στην Αττική, μας φέρνουν σε απόγνωση και αμηχανία. Επικρατεί διάθεση πένθους και παραίτησης. Το θέμα θα συζητηθεί, για πολλοστή φορά, στη Βουλή τον Σεπτέμβριο, αλλά κανείς δεν περιμένει να γίνει σοφότερος.
Ζημιές δισεκατομμυρίων στην Ελλάδα λόγω της κλιματικής κρίσης
«Μετά την κρίση χρέους η Ελλάδα απειλείται τώρα από την κλιματική κρίση», γράφει η οικονομική επιθεώρηση Handelsblatt. Και μία τέτοια κρίση «θα αποτελέσει μία σοβαρή οικονομική δοκιμασία για την πιο χρεωμένη χώρα της Ευρώπης»
Ειρηνικός Ωκεανός: «Παγκόσμιο SOS» για την άνοδο της στάθμης του
Απειλείται ο ειρηνικός ωκεανός και τα νησιά του. Επιστημονική έκθεση που αποκαλύπτει ότι η στάθμη της θάλασσας στην περιοχή ανεβαίνει πολύ ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Τετραετής έρευνα του Lancet, με 50 κορυφαίους επιστήμονες και μαρτυρίες νέων απ’ όλο τον κόσμο που έχουν βιώσει ψυχικές ασθένειες, καταδεικνύει τους βασικούς υπαίτιους για την ανησυχητική υποχώρηση της ψυχικής υγείας των ανθρώπων 12-25 ετών.
Δυνατό ερέθισμα. Εύκολη τροφή. Φαντασίωση. Κατανάλωση. Ποια είναι η σαγήνη της πλατφόρμας που μαγνητίζει εκατομμύρια χρήστες σε όλο τον κόσμο; Ποιο είναι το εσωτερικό κενό που καλύπτει;
Σε αυτή την νέα σειρά άρθρων του Ινστιτούτου Ψυχολογίας και Υγείας (ΙΨΥ) θα βλέπουμε κάθε μήνα τα σημαντικότερα γεγονότα που συμβαίνουν στον κόσμο και αξίζει να μοιραστούμε μαζί σας! Γράφει η κλινική ψυχολόγος, Τάνια Αναγνωστοπούλου.
“Η κατάθλιψη δεν θα έπρεπε να είναι Ταμπού”
Στην Ελλάδα είναι τόσα πολλά τα νέα που μας κατακλύζουν για την πολιτική ζωή που επιλέξαμε να επικεντρωθούμε στη δήλωση του αρχηγού της Εθνικής Ελλάδας Τάσου Μπακασέτα για την κατάθλιψη με την οποία παλεύει: “Η κατάθλιψη δεν θα έπρεπε να είναι ταμπού».
Διαβάστε επίσης ένα εξαιρετικά κατατοπιστικό και πλούσιο σε πληροφορίες άρθρο σχετικά με τα «αρπακτικά» της ψηφιακής ζωής μας: Πώς και με ποιους μοιραζόμαστε ασυναίσθητα σε καθημερινή βάση τα προσωπικά δεδομένα μας.
Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι σε άλλα μέρη του κόσμου συνεχίζονται οι περιορισμοί εναντίον των γυναικών με ιδιαίτερα αυθαίρετο και αυταρχικό τρόπο όπως φαίνεται στο άρθρο με τίτλο “Το κλεμμένο μέλλον”.
Στην πιο ταλαιπωρημένη γωνιά του πλανήτη για το 2022, την Ουκρανία, διαβάζουμε για τον τρόπο με τον οποίο οι Ουκρανοί ζουν χωρίς ρεύμα και θέρμανση, επινοώντας τρόπους επιβίωσης.
Στις επιστήμες εξακολουθούμε να διαβάζουμε τις αρνητικές επιπτώσεις της περιβαλλοντικής καταστροφής μέσα από το άρθρο με τον προκλητικό τίτλο “Πόσα εκατομμύρια μπουκάλια έχετε αναπνεύσει;”
Εντυπωσιακά ευρήματα αναφέρει η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Κρήτης σχετικά με τον μοριακό μηχανισμό που ρυθμίζει τη γήρανση και την αναπαραγωγή.
Κλείνουμε με το διάστημα και την ανίχνευση της πιο μακρινής μαύρης τρύπας που «καταπίνει» άστρο ενώ παράλληλα, στέλνει έναν τρομερά φωτεινό πίδακα ακτινοβολίας προς τον πλανήτη μας.
Σε αυτή την νέα σειρά άρθρων του Ινστιτούτου Ψυχολογίας και Υγείας (ΙΨΥ) θα βλέπουμε κάθε μήνα τα σημαντικότερα γεγονότα που συμβαίνουν στον κόσμο και αξίζει να μοιραστούμε μαζί σας! Σταχυολογεί η κλινική ψυχολόγος, Τάνια Αναγνωστοπούλου.
Σε μια γυναικοκτονία δεν χάνει τη ζωή της μόνο η γυναίκα, τη χάνουν και τα παιδιά της! Το πένθος σημαδεύει την απώλεια της μητέρας τους αλλά και την απώλεια του πατέρα τους. Είναι πλέον δολοφόνος και θα παραμείνει στη φυλακή. Επιπλέον, σημαδεύει και την απώλεια της παιδικής τους ηλικίας, εφόσον δεν είναι δυνατόν να παραμείνουν παιδιά.
Σε αυτά προστίθεται και ο θόρυβος από τα αστυνομικά δελτία, τα ΜΜΕ, ο σχολικός και κοινωνικός στιγματισμός. Πολλά ερωτήματα τα βασανίζουν και δεν ξέρουν με ποιον να τα συζητήσουν.
Δεν είναι τόσο θέμα των ‘ειδικών’ αυτά τα παιδιά, όσο του σχολείου και της ευρύτερης κοινότητας. Χρειάζεται να τα αγκαλιάσουμε, η αποδοχή των συμμαθητών τους και των δασκάλων τους είναι βάλσαμο για αυτά. Υπάρχουν ψυχολόγοι στα σχολεία, εξειδικευμένοι φορείς όπως η Μέριμνα, τα Κέντρα Πρόληψης και τα Κέντρα Κοινότητας. Σε αυτά μπορούν να απευθυνθούν οι εκπαιδευτικοί και η οικογένεια για ενημέρωση και στήριξη. Τα παιδιά γυναικοκτονιών χρειάζονται στήριξη για πολλά-πολλά χρόνια, σε κάθε βήμα της ζωής τους.
Πως μπορούμε να βοηθήσουμε αυτά τα παιδιά;
Μπορούμε να πάρουμε απαντήσεις στον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να βοηθήσουμε αυτά τα παιδιά μέσα από το βιβλίο ‘Το πένθος στα παιδιά’ από τις εκδόσεις του Ινστιτούτου Ψυχολογίας και Υγείας. Στόχος του βιβλίου είναι να βοηθήσει ψυχολόγους, γονείς και εκπαιδευτικούς να προσεγγίσουν και να στηρίξουν τα παιδιά που βιώνουν μια σοβαρή απώλεια, όπως αυτή μιας γυναικοκτονίας. Επίσης ενημερώνει για το πώς να ευαισθητοποιήσουμε τα παιδιά σε ζητήματα απώλειας και πένθους, έτσι ώστε να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις μικρές και μεγάλες απώλειες της ζωής τους.
“Στην περίπτωση βίαιου θανάτου, το παιδί αποτυπώνει τρομαχτικές εικόνες στο μυαλό του και συχνά υποφέρει από εφιάλτες το βράδυ, βιώνει δηλαδή μια μετατραυματική διαταραχή. Ακόμη και το να ακούσει για έναν βίαιο θάνατο, χωρίς να έχει εκτεθεί στη σκηνή, αφήνει στο παιδί δυσάρεστες εικόνες. Γι’ αυτόν τον λόγο, είναι σημαντικό να ενθαρρύνουμε το παιδί να μιλήσει για αυτά που είδε και άκουσε και να αναφέρει με λεπτομέρειες τις εντυπώσεις που του άφησε το τραυματικό γεγονός (Pynoos et al., 1987).
Σε περίπτωση ανθρωποκτονίας, τα παιδιά θέτουν δύσκολες ερωτήσεις. Μία από αυτές είναι «Υπέφερε;». Συχνά, επίσης, ρωτάνε «Τρόμαξε;». Σε αυτά τα ερωτήματα μπορούμε να απαντήσουμε: «Εάν πόνεσε, ήταν μόνο για λίγο και μετά όλα ηρέμησαν και δεν φοβόταν καθόλου», όπως επίσης και «Δεν είμαι σίγουρος/η, αλλά ξέρω πως όσο και αν τρόμαξε, δεν κράτησε πολύ και γνώριζε ότι εμείς τον/την αγαπάμε πολύ» (J. Johnson, 1999, σελ. 40).
Μια ιδιαίτερη περίπτωση είναι όταν ο πατέρας σκοτώνει τη μητέρα του παιδιού. Η Dora Black ( 1996), η οποία μελέτησε περισσότερες από 100 τέτοιες περιπτώσεις, αναφέρεται στην ιδιαίτερη προσοχή και εμπειρογνωμοσύνη που απαιτείται για την πρώιμη παρέμβαση κατά την εμφάνιση μετατραυματικής διαταραχής στο παιδί, καθώς και για την ένταξή του σε ένα ασφαλές συγγενικό περιβάλλον, στο οποίο οι συγγενείς θα μπορούν να έχουν άμεση συμβουλευτική όσον αφορά τη φροντίδα του. Άλλα ζητήματα αφορούν την ψυχολογική στήριξη του παιδιού σε περίπτωση που κληθεί να καταθέσει στο δικαστήριο ως μάρτυρας, ώστε να μη τραυματιστεί ψυχικά από τη διαδικασία, καθώς και την προστασία του από την πίεση των συγγενών να προσχωρήσει στις θέσεις της μιας πλευράς έναντι της άλλης.”
Μέχρι πρότινος, το πένθος το κρύβαμε, το αρνιόμασταν και το αποφεύγαμε. Πιστεύαμε πως αν μιλήσουμε γι’ αυτό, εκείνο παίρνει δύναμη, βγάζει κι άλλα κεφάλια και το σπαθί που έχουμε στη φαρέτρα μας πως δεν αρκεί.
Δεν ήταν μόνο ο πόνος του βαθύς, ήταν και μια παράδοξη ντροπή που το συνόδευε. Λες και ήμασταν οι μοναδικοί με το αντίστοιχο βίωμα. Λες και αυτή η μοναξιά στο βίωμα μας έκανε αλλόκοτους, καταραμένους. Λες και δεν συμβαίνει εκ των πραγμάτων στις ζωές όλων μας. Το πένθος, όλων των ειδών των απωλειών, επικοινωνούνταν πίσω από κλειστές πόρτες. Πόρτες οικιών ανθρώπων και θεραπευτών που ερμητικά κρατούσαν τα επτασφράγιστα μυστικά του πόνου που ξεπρόβαλε. Κλείνοντας την πόρτα, έπρεπε όλα αυτά να μείνουν εκεί, έπρεπε να φαινόμαστε ατρόμητοι πίσω από τις μακιγιαρισμένες μάσκες μας. Να ξορκίσουμε το κακό επειδή δεν μιλάμε γι’ αυτό.
Και τώρα ξάφνου το πένθος είναι παντού. Αδύνατον να κλειδαμπαρωθούν οι πόρτες, ανέφικτο να συγκρατηθούν τα δακρυσμένα μάτια και τα στόματα που μιλούν για τον πόνο της απώλειας, οποιαδήποτε απώλειας. Προφανώς και δεν μας αρέσει η νέα συνθήκη. Προφανώς και αναπολούμε την ελπίδα, συμβιβαζόμενοι ακόμα και με αυτή της μακιγιαρισμένης μάσκας. Προφανώς και είναι αδύνατο το βίωμα των συνεχών απωλειών και της επαφής με την πραγματικότητα. Αλλά να γυρίσουμε πού; Στη μοναξιά των κλειδαμπαρωμένων πορτών; Στην οδυνηρή πραγματικότητα χωρίς το μοίρασμα του βιώματος; Η απόλαυση θα έρθει, είναι άλλωστε μέρος της ροής. Αλλά πώς θα βιωθεί με ανοιχτές πληγές και με διαμελισμένα άκρα που η μοναξιά και η άρνηση θα τους έχουν προκαλέσει σηψαιμία;
Η ιστορία των ανθρώπων λέει πως το τραύμα προκαλείται κυρίως από την αδυναμία διαχείρισης του τραυματικού γεγονότος. Εκ των πραγμάτων η απώλεια είναι μια πληγή. Αλλά η πληγή που δεν φροντίζεται, που αιμορραγεί και που μένει ανοιχτή είναι κι αυτή που προκαλεί τις επιπλοκές. Το μοίρασμα του βιώματος και η έκφραση των συναισθημάτων παρέχουν οξυγόνο και γιατρειά.
Είναι σαν καθαρό νερό επάνω στην πληγή, η παρουσία του άλλου που γνωρίζει πώς είναι το βίωμα που ακούει. Μας μίλησε άλλωστε, πριν από λίγο, κι αυτός για τον δικό του πόνο. Και κάπως έτσι γινόμαστε πολλοί έξω από τις κλειδαμπάρωνες πόρτες. Και κάπως έτσι το πένθος που μιλιέται, ίσως και να νικιέται.
