Πώς μπορούμε να προσφέρουμε ψυχολογικές υπηρεσίες εξ αποστάσεως;
Παρόλο που τα γραφεία των ειδικών ψυχικής υγείας παραμένουν σε λειτουργία, πολλοί από εμάς επιλέγουμε να διεξάγουμε τις συναντήσεις μέσω διαδικτύου, εφόσον το νομικό καθεστώς της Ελλάδας το επιτρέπει. Αρκετοί ήμασταν ήδη εξοικειωμένοι με τις συνεδρίες εξ αποστάσεως. Ωστόσο, η διαδικτυακή ψυχοθεραπεία, συμβουλευτική και υποστηρικτική χρήζει συνεχούς βελτίωσης, ιδίως στην παρούσα φάση. Ορισμένα από τα
σημαντικότερα θέματα που παρατηρώ, ως κλινικός, για μία αρκετά καλή
διαδικτυακή επικοινωνία είναι τα εξής:
- Οι υπηρεσίες εξ αποστάσεως παρέχονται συνήθως μέσω βιντεοκλήσεων, μηνυμάτων και τηλεφώνου. Εντούτοις, επιλέγω τις βιντεοκλήσεις διότι προσομοιώνουν καλύτερα την παραδοσιακή ψυχοθεραπεία.
- Προτιμώ να διεξάγω τις συνεδρίες, είτε μέσω του υπολογιστή είτε μέσω ταμπλέτας (tablet) κι αυτό διότι οι οθόνες είναι μεγαλύτερες, ο ήχος είναι συνήθως καλύτερος κι έτσι μοιάζει στα μάτια μου περισσότερο «φυσική» η συνάντηση.
- Αν για οποιονδήποτε λόγο χρειάζεται να χρησιμοποιήσω το κινητό τηλέφωνο, επιλέγω ένα πρόγραμμα που δεν διακόπτεται με τις εισερχόμενες κλήσεις και τα εισερχόμενα μηνύματα απενεργοποιώντας τις ειδοποιήσεις, για να μην αποσπάται η προσοχή μου και να μην αναστέλλεται η ροή της συζήτησης.
- Φροντίζω να παραμένω στον επαγγελματικό μου ρόλο
- φοράω ρούχα που θα φορούσα στο γραφείο,
- επιλέγω έναν χώρο που προσφέρεται για ψυχοθεραπεία και ένα φόντο είτε μονόχρωμο είτε να παραπέμπει σε επαγγελματικό χώρο-σταθερό κάθε φορά για να διατηρήσουμε τη συνοχή,
- τοποθετώ τη συσκευή σε μια σταθερή βάση,
- ελέγχω τον φωτισμό ούτως ώστε να παραμένει σταθερός καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, ελέγχω τον ήχο, προετοιμάζομαι πριν από τη συνάντηση και ελέγχω την απόσταση που φαίνεται στην κάμερά μου.
- Αν θέλω να βλέπω μόνο τον θεραπευόμενο καλύπτω το εικονίδιο που φαίνεται η δική μου κάμερα. Επίσης, κλείνω τον ήχο από συσκευές που δεν θα είχα ενεργοποιημένες στο γραφείο, επιλέγω να καθίσω σε μια κατάλληλη για την περίσταση καρέκλα και παραμένω μόνη στον χώρο βρίσκοντας λύσεις για τους ανθρώπους και τα κατοικίδια που μοιραζόμαστε όλοι μαζί το ίδιο σπίτι.
- Αντίστοιχα προτρέπω να πράξουν και οι θεραπευόμενοι για να μειώσουν τους εξωτερικούς θορύβους και να προστατεύσουν τον ιδιωτικό τους χώρο κατά τη διάρκεια της συνεδρίας. Τα οποιαδήποτε εμπόδια που ενδεχομένως να προκύψουν είναι μια ευκαιρία επεξεργασίας και νοηματοδήτησης, προτείνοντας ταυτόχρονα πρακτικές συμβουλές. Αν για παράδειγμα φοβούνται ότι μπορεί κάποιος, από τους ανθρώπους που βρίσκονται στο σπίτι, να ακούει πίσω από την κλειστή πόρτα τους προτρέπω να χρησιμοποιήσουν ακουστικά και επιλέξουν από το διαδίκτυο «λευκούς ήχους/white noise» κατά τη διάρκεια της συζήτησης.
- Είναι γεγονός ότι υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί, λόγω της απόστασης, όπως οι περιορισμένες πληροφορίες των μη λεκτικών μηνυμάτων και των αισθήσεων όπως η όραση, η όσφρηση και η ακοή. Στην προκειμένη περίπτωση, επιλέγω διευκρινιστικές ερωτήσεις και κάποιες φορές την άσκηση της ενσυνειδητότητας (mindfulness) “Τι βλέπεις, τι ακούς, τι μυρίζεις, τι ακουμπάς, τι γεύεσαι”, ούτως ώστε να μεταφερθώ στον κόσμο του θεραπευόμενου και να βγω από τον δικό μου. Αδιαμφισβήτητα, βασικές δεξιότητες όπως η ενεργητική ακρόαση, η αντανάκλαση, το καθρέφτισμα και η χρήση των εικόνων συνεχίζουν να βοηθούν την επικοινωνία και την ενσυναίσθηση.
- Το ζητούμενο και ο απώτερος σκοπός είναι να επικοινωνήσουμε και να συνδεθούμε κατά τη διάρκεια της φυσικής απομόνωσής. Επομένως, εστιάζουμε την προσοχή μας στις αισθήσεις μας -ο καθένας στις δικιές του- και συζητούμε για αυτές, δημιουργώντας έτσι το πεδίο της συνάντησής μας. Καθώς συζητούμε για τις αισθήσεις και τα συναισθήματα, μοιραζόμαστε την κοινή μας εμπειρία, συνδεόμαστε περισσότερο και βοηθούμε στην ομαλή διεξαγωγή της θεραπείας.
Ιωάννα Κόπτση, BPS – HCPC reg.
Ψυχολόγος & Ψυχοθεραπεύτρια
Επιστημονική Συνεργάτης Α.Π.Θ.
www.ioannakoptsi.com